مجموعۀ اسناد احمد متین دفتری

[رادیو فرانسه، 22 مه 2009]

معرفی کتاب

به قلم : فرنگیس حبیبی

هدایت متین دفتری [شنیداری]

این کتاب در بر گیرندۀ اسناد و گزارش های مربوط به اقدامات هیأت مختلط مسئول اجرای قانون خلع ید از شرکت نفت انگلیس در فاصلۀ سال های 1330و 1331 است. احمد متین دفتری یکی از شخصیت های فعال و نمایندۀ سنا در این هیأت بوده است

این کتاب از آن جا که بر پایۀ اسناد معتبر و اصیل نوشته شده است خواننده را با مباحثات، تأملات و نیز دغدغه ها وروحیات سیاستمداران در گیر در نهضت ملی شدن صنعت نفت و همچنین با مقاومت های روزمرۀ مخالفان داخلی و خارجی آن آشنا می سازد.
این گزارشات، از جمله گزارش سفر به خوزستان، ما را به روزهایی می برد که شخصیت های سیاسی ایران میرفتند مدیریت مهمترین شریان اقتصاد کشور را در دست گیرند بی آنکه چندان تجربه ای در این زمینه داشته باشند. در این کتاب از مقاومت دست اندر کاران بازار نفت با خبر می شویم و همکاری و همراهی صمیمانۀ مردم و خویشتنداریشان را در برابر کارکنان خارجی صنعت نفت در می یابیم.
هدایت متین دفتری، که همراه با علی متین دفتری، این اسناد را که متعلق به پدرشان احمد متین دفتری بوده است گرد آوری، تنظیم و حاشیه نویسی کرده است، اهمیت این کتاب را در اصالت و گویایی این اسناد می داند. به ویژه آنکه با تفحص در اسناد وزارت امور خارجۀ بریتانیا دیدگاه های طرف دیگر دعوا نیز بازتاب داده شده است.
از خلال این اسناد شخصیت و جایگاه احمد متین دفتری روشن می شود که یکی از کارشناسان برجستۀ حقوق بین الملل در آن زمان بوده است و دعاوی و سخنرانی های مسئولان نهضت ملی نفت رادر شورای امنیت و دادگاه لاهه با کار کارشناسی مدلل می کرده است .
او از سوی مجلس سنا در هیأت مختلط عضویت داشته است و دکتر مصدق را در سفر هایش به نیویورک و لاهه همراهی کرده است. او که نوۀ برادر و داماد دکتر مصدق بوده است بارها به علت همین خویشاوندی در معرض فشار ها و حملاتی قرار می گرفته است که دکتر مصدق را نشانه می گرفتند.
این کتاب می تواند یکی از کتب مرجع برای تاریخ پژوهانی که در بارۀ این دوره از تاریخ ایران مطالعه می کنند تلقی شود. دورانی که متأسفانه هنوز تعصبات و حساسیت های شدیدی را در میان مخالفان و موافقان نهضت ملی شدن صنعت نفت بر می انگیزد. به نظر هدایت متین دفتری اغلب نوشته ها در بارۀ این دوران بر اساس شایعات و ذهنیات افراد تدوین شده اند.
21/05/2009